Daas
Daas (Συρία), 2017, Ψηφιακή εκτύπωση μελάνης αρχειακών προδιαγραφών, 160 x 120 εκ.

Daas
28 ετών
Συρία

Στο παρελθόν, δεν μου είχε δοθεί η ευκαιρία να επισκεφτώ ένα μουσείο σύγχρονης τέχνης. Μέχρι τώρα, ήξερα μόνο για την αρχαία τέχνη. Χαίρομαι που μέσα από αυτό το πρόγραμμα μπορώ να γνωρίσω και τη σύγχρονη [τέχνη] και να μάθω καινούργια πράγματα. Πάντως, πιστεύω ότι ένα έργο τέχνης πρέπει να είναι όμορφο και να σε χαλαρώνει όταν το βλέπεις. Επίσης, θέλω να μπορώ να καταλαβαίνω τι θέλει να πει ο καλλιτέχνης μέσα από αυτό.

Με το έργο της Μποτάρι, η Κιμσούτζα μπορεί να θέλει να μιλήσει για μια ιστορία αγάπης, χαράς ή λύπης, ή για μια ιστορία σχετική με πρόσφυγες. Όλα είναι θέματα που πάντα απασχολούσαν τους ανθρώπους. Πάντως, αν οι μπόγοι ήταν ανοιχτοί και μπορούσαμε να δούμε τι κρύβουν μέσα τους, θα καταλαβαίναμε καλύτερα για ποιο θέμα μιλάει το έργο της. Επίσης, μπορεί τα υφάσματα που χρησιμοποιεί και τα κεντήματα πάνω σε αυτά να μην προέρχονται από τη χώρα της αλλά να είναι υφάσματα και μπόγοι που χρησιμοποιούν όλοι οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο. Στη Συρία, για παράδειγμα, οι γυναίκες συνήθως τυλίγουν τα πράγματά τους στη μαντίλα που φοράνε στο κεφάλι τους ή, στα παλιά τα χρόνια, όταν παντρευόταν μια γυναίκα, έπαιρνε την προίκα της τυλιγμένη μέσα σε αντίστοιχα υφάσματα κατάλευκου χρώματος. Επίσης, όταν πάνε στη δουλειά τους, οι αγρότες βάζουν το φαγητό ή τα ρούχα τους σε παρόμοιους μπόγους. Πιστεύω, λοιπόν, ότι η καλλιτέχνις θέλει να μεταδώσει ένα παγκόσμιο μήνυμα μέσα από αυτό το έργο.

Το έργο του Ντο-Χο Σου με τη σκάλα1 δίνει την αίσθηση ότι πρόκειται πιθανόν για το όνειρο του καλλιτέχνη να βρεθεί σε έναν άλλον κόσμο, ίσως στον Παράδεισο. Αυτή την αίσθηση μου δίνει ο φωτισμός του έργου που είναι διάχυτος και καθαρός και σε γαληνεύει. Επίσης, η σκάλα είναι φτιαγμένη από ύφασμα, ένα υλικό που είναι ελαφρύ και, βέβαια, καθόλου στέρεο για να πατήσεις και να ανέβεις. Άλλωστε, όταν ονειρευόμαστε, δεν νιώθουμε βαριά τα βήματά μας. Τέλος, η σκάλα είναι πιο ψηλά από το έδαφος για να δείξει ακριβώς ότι το έργο δεν μιλάει για τον πραγματικό κόσμο αλλά για έναν κόσμο στον οποίο μπορούμε να περάσουμε μέσα από τα όνειρά μας.

Αυτό το έργο μου θύμισε ένα όνειρο που έβλεπα συχνά όταν ήμουν μικρός. Έβλεπα ότι ανέβαινα μία σκάλα και, όταν έφτανα ψηλά, έπεφτα. Δεν ήταν κανένας γύρω μου. Καθώς έπεφτα, ένιωθα ότι θα πεθάνω αλλά στο τέλος δεν πάθαινα τίποτα. Ακόμα και σήμερα, βλέπω σε όνειρο σκάλες και μία ταράτσα από την οποία πέφτω.

Πάντως, και τα δύο έργα, της Κιμσούτζα και του Ντο-Χο Σου, μου δίνουν την εντύπωση ότι αναφέρονται και στο παρελθόν και στο παρόν.

Σήμερα, ζω στην Κυψέλη, σε ένα διαμέρισμα μαζί με άλλους τρεις συγκάτοικους. Πρώτη φορά συγκατοικώ με ανθρώπους που δεν είναι μέλη της οικογένειάς μου. Δεν με ενοχλεί αυτό· αντίθετα, με κάποια από τα παιδιά, δενόμαστε και γινόμαστε φίλοι. Το πρόβλημα είναι ότι συμβαίνει συχνά κάποιος συγκάτοικος να φύγει, μέσω του προγράμματος μετεγκατάστασης,  και να έρθει άλλος στη θέση του. Αυτοί οι αποχωρισμοί με στεναχωρούν, ιδιαίτερα όταν χάνω έναν συγκάτοικο με τον οποίο είχαμε γίνει στενοί φίλοι.

Ο λόγος για τον οποίο δεν μου αρέσουν οι αποχωρισμοί είναι ότι, στη Συρία, έχασα τη μητέρα μου και πολλούς στενούς μου φίλους, άτομα που εμπιστευόμουν και που μπορούσαν να με στηρίζουν. Δεν θέλω να χάνω άλλους ανθρώπους από τη ζωή μου και, όταν στον δρόμο βλέπω οικογένειες, συγκινούμαι και ένα δάκρυ κυλάει από τα μάτια μου.

Αυτά που έχω ζήσει μου δημιουργούν συχνά μια αίσθηση μοναξιάς και πολλές φορές κάθομαι και κλαίω μόνος μου. Έτσι όπως είδα τη σκάλα του Ντο-Χο Σου κρεμασμένη τόσο ψηλά και απομονωμένη από το υπόλοιπο περιβάλλον, φαντάστηκα ότι υπάρχει μία καρέκλα εκεί ψηλά, πάνω στην οποία κάθομαι, μακριά από όλους και όλα. Ο άνθρωπος νιώθει συχνά μοναξιά, ακόμα και όταν βρίσκεται ανάμεσα σε πολύ κόσμο και αυτή η αίσθηση είναι ακόμα χειρότερη, σε εξαντλεί. Όταν, όμως, βρίσκεσαι κάπου απομονωμένος, έρχεσαι αντιμέτωπος με την πραγματική μοναξιά σου, τη συνειδητοποιείς και αυτό σε λυτρώνει και σε ηρεμεί.

Στο έργο του Βλάση Κανιάρη2, είδα ότι οι Έλληνες, παλιότερα, είχαν βιώσει παρόμοια περιπέτεια με αυτή που βίωσα εγώ αφήνοντας τη χώρα μου για να έρθω εδώ. Θυμήθηκα μια παροιμία που λέμε, ότι η ζωή είναι ρόδα και γυρίζει. Αυτά που ζω εγώ σήμερα μπορεί αύριο να συμβούν σε κάποιον άλλον. Και, βέβαια, έχει σημασία που ο καλλιτέχνης διάλεξε να αναπαραστήσει ένα παιχνίδι που παίζεται με το ένα πόδι. Παρότι όμως το κουτσό παίζεται με το ένα πόδι, στη ζωή πρέπει αναγκαστικά  να σταθείς μια μέρα και στα δυο σου πόδια.

Οι περισσότερες βαλίτσες στο έργο, όχι μόνο είναι κλειστές αλλά και σφιχτά δεμένες με σχοινί. Δείχνει ότι αυτά τα λίγα πράγματα που κάθε βαλίτσα κρύβει μέσα της, είναι για τον κάτοχό της πολύτιμα και θέλει να τα διαφυλάξει. Έτσι συμβαίνει και με κάθε έναν από εμάς που κρύβει μέσα του κάποια πράγματα τα οποία δεν θέλει να μοιραστεί με κανέναν. Άλλωστε, δεν είναι απαραίτητο να βγάλει κανείς προς τα έξω όσα κρύβει μέσα του· τις αναμνήσεις και τα συναισθήματά του μπορεί να θέλει να τα φυλάξει μέσα στο μυαλό και στην καρδιά του.

Δεν καταλαβαίνω τι είναι γραμμένο μέσα στα τετράγωνα του έργου. Εμείς, πάντως, στη Συρία, όπου παίζουμε αυτό το παιχνίδι, βάζουμε σε κάθε τετράγωνο έναν αριθμό. Ίσως, ο Κανιάρης στο έργο του να έχει γράψει ονόματα κάποιων χωρών. Αν πάλι το έργο αναφερόταν στη Συρία, εγώ θα έγραφα τα ονόματα των ένοπλων ομάδων, αυτών που κατέστρεψαν τη χώρα μου.

Παρόλες τις δύσκολες καταστάσεις που έχω ζήσει, συνεχίζω να κάνω όνειρα για το μέλλον μου. Το όνειρό μoυ είναι να μπορέσω να σπουδάσω. Μάλιστα, αν είχα την οικονομική δυνατότητα, θα σπούδαζα για όλη μου τη ζωή. Μου αρέσουν οι σπουδές και δεν θα είχα πρόβλημα να σπουδάσω πάνω σε οποιοδήποτε αντικείμενο. Ίσως, όμως, θα διάλεγα να ασχοληθώ με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και, συγκεκριμένα, να γίνω Μηχανικός Δικτύων.  Ένας Έλληνας φίλος μου, μού πρότεινε να ασχοληθώ με το μάρκετινγκ, επειδή σου δίνει τη δυνατότητα να αναπτύσσεις σχέσεις με πολλούς ανθρώπους. Και είναι βέβαια πολύ σημαντικό να ξέρεις ξένες γλώσσες. Έχω μάθει, όμως, ότι πρέπει να κάνεις τις σπουδές σου βήμα-βήμα και να μην τα κάνεις όλα μαζί ταυτόχρονα γιατί θα «χαθείς» και θα πελαγώσεις.

Γι’ αυτό κι εγώ θέλω από κάπου να κάνω μια αρχή.

 

Αναφέρεται στο έργο Σκάλα ΙΙ, 2004.
Αναφέρεται στο έργο Το κουτσό, 1974.