Mo-Sabi

Mo-Sabi
19 ετών
Ιράκ

Είμαι εδώ έχοντας αφήσει πίσω την πατρίδα μου, το Ιράκ, και θέλω να μιλήσω για αυτά που νιώθω.

Με αφορμή το Κουτσό του Βλάση Κανιάρη¹, που δείχνει ανθρώπους οι οποίοι έχουν φύγει από τη χώρα τους, θέλω να μιλήσω για τους στόχους που πρέπει να έχουμε και να προσπαθούμε πάντα να πραγματοποιούμε. Αυτό σημαίνουν τα τετραγωνάκια στο σχέδιο του Κουτσό. Κάθε τετράγωνο είναι και ένας στόχος. Υπάρχουν βέβαια πάντα εμπόδια και δυσκολίες, αλλά σημασία έχει να μη σταματάμε. Δεν είναι καλό να στεκόμαστε αδρανείς μέσα στη θλίψη μας, αλλά να συνεχίζουμε τις προσπάθειες μέχρι να φτάσουμε στον στόχο μας.

Μου αρέσει πολύ αυτό το έργο. Είναι η πρώτη φορά που βλέπω κάτι τέτοιο: μια ωραία σύνθεση με ένα τρομερό σκεπτικό. Αν κάποιος παίζει κουτσό και πατήσει τη γραμμή, πρέπει να αρχίσει από την αρχή. Όταν πας σε μια ξένη χώρα, ξεκινάς από το πρώτο τετραγωνάκι και, ξεπερνώντας μία μία τις δυσκολίες που έχεις μπροστά σου, θα φτάσεις σιγά σιγά στους στόχους σου.

Μια πρώτη δυσκολία για εμάς τους πρόσφυγες είναι η γλώσσα και το πώς μας αντιμετωπίζει η κοινωνία. Συνήθως μας βλέπουν σαν ξένους. Υπάρχουν άνθρωποι που θέλουν να μας μιλήσουν, ενώ άλλοι ακούνε που μιλάμε διαφορετική γλώσσα και μας αποφεύγουν.

Μέχρι τώρα έχω παρακολουθήσει κάποια μαθήματα ελληνικής γλώσσας και επίσης έχω μάθει αρκετά  από τους φίλους μου. Οι συζητήσεις με φίλους με έχουν βοηθήσει αρκετά, αλλά μέχρι ένα σημείο. Θέλω να μάθω καλά τη γλώσσα καθώς και άλλα πράγματα, γι’ αυτό με τη νέα σχολική χρονιά θα πάω σχολείο. Θα γραφτώ στο ΕΠΑΛ. Σας καταλαβαίνω όταν μιλάτε, αλλά δεν μπορώ να απαντήσω στα ελληνικά. Το σχολείο θα με βοηθήσει πολύ σε αυτό αλλά και γενικά στους στόχους μου: θέλω να γίνω μηχανικός.

Όταν πρωτοέφτασα στα νησιά, στην Κω και στη Ρόδο, με είχαν κρατήσει για δύο μήνες στο Τμήμα μαζί με άλλα νέα παιδιά. Αν και ήρθαμε εδώ μόνο για να ζητήσουμε άσυλο, μας έπιασαν για να ερευνήσουν μήπως είχαμε προβεί σε παράνομες πράξεις. Ήταν άσχημη εμπειρία: μέσα σε λίγα τετραγωνικά ήμασταν όλοι μαζεμένοι και γενικά οι συνθήκες εκεί δεν ήταν καθόλου ευχάριστες.

Και στη διαδρομή μου όμως έως εδώ, αντιμετώπισα πολλά προβλήματα. Για παράδειγμα, η τσάντα μου έπεσε μέσα στη θάλασσα και έχασα όλα μου τα πράγματα. Οι δυσκολίες είναι πάρα πολλές και κάθε μέρα, με το που ξυπνάμε, σκεφτόμαστε όλα όσα έχουμε να αντιμετωπίσουμε.

Όμως εγώ έκανα όπως ο Ντο Χο Σου², που τη δύσκολη περίοδο της ζωής του την έκανε δημιουργία, έργο τέχνης. Μόνο που εγώ την απεικόνισα σε τατουάζ. Ένας φίλος το σχεδίασε και, όταν μου εξήγησε την ιδέα του, μου άρεσε πολύ και το ήθελα επάνω μου. Οι γραμμές στο σχέδιο δείχνουν όλες τις δυσκολίες που πέρασα και που ακόμη έχω μπροστά μου μέχρι να φτάσω στα αστέρια, που συμβολίζουν τους στόχους μου. Πιο πάνω, όπου τα αστέρια σιγά σιγά σβήνουν, εκεί είναι το τέλος. Έχω ξεκινήσει από πολύ χαμηλά, από αυτήν εδώ την πληγή, από την απόλυτη καταστροφή, και σιγά σιγά ανεβαίνω. Μόλις πάρω το απολυτήριο του σχολείου, θα έχω φτάσει στα αστέρια και από κει και πέρα θα μπορώ να πραγματοποιήσω τα όνειρά μου.

Όταν μιλήσαμε για το έργο της Κιμσούτζα³, σκέφτηκα ότι αν ήμουν και εγώ ένας μπόγος, δεν θα είχα σφιχτό κόμπο. Δεν είναι ωραίο να έχουμε κρυμμένα μυστικά. Εγώ είμαι αυτό που λένε «ανοιχτό βιβλίο». Κατά τη γνώμη μου, όταν κρύβουμε κάτι, δύο πράγματα μπορεί να συμβαίνουν: ή ότι έχουμε κάνει κάτι που το θεωρούμε λάθος, ή ότι φοβόμαστε. Όμως τα λάθη διορθώνονται και πρέπει να τα ομολογούμε, γιατί αλλιώς θα μείνουμε για πάντα με τις ενοχές μας. Αν, πάλι, φοβόμαστε, δεν είναι κακό να το δείχνουμε. Όποιος φοβάται και δεν το μοιράζεται, θα φοβάται μια ζωή. Γι’ αυτό πιστεύω ότι δεν χρειάζεται να έχουμε μυστικά.

Μέσα στον μπόγο θα έβαζα όσα πράγματα έχουν αξία για μένα, αυτά που θα έβαζα μέσα στο αυτοκίνητό μου, για να τα παίρνω μαζί μου. Μου λείπει πολύ το αυτοκίνητο που είχα στο Ιράκ. Είχα ένα Chevrolet, το πιο ωραίο πράγμα στη ζωή μου!

Αυτό που μου αρέσει πιο πολύ στα έργα τέχνης που συζητάμε είναι το πόσο διαφέρουν μεταξύ τους και πόσο διαφορετικές είναι οι ιδέες μας για αυτά. Έτσι καταλαβαίνουμε πόσες πολλές, διαφορετικές γνώμες υπάρχουν, ότι κάθε άνθρωπος έχει κάτι ξεχωριστό. Όπως η Reem⁴ που δεν μοιράζεται τα μυστικά της, ο Zacharia⁵ που θέλει τα πράγματά του να είναι ταχτοποιημένα, εγώ που λέω κάτι διαφορετικό και ούτω καθεξής. Και αυτό είναι πάρα πολύ ωραίο. Αρκεί όλες οι απόψεις να είναι σεβαστές και να μην δημιουργούν συγκρούσεις.

Στο Ιράκ μού άρεσε πολύ να είμαι έξω με φίλους. Πηγαίναμε έξω στη φύση, συνήθως κοντά σε μια λίμνη, και ψήναμε, ασχολούμασταν με το κυνήγι, το ψάρεμα και κάναμε κάμπινγκ. Εδώ μου αρέσει η θάλασσα! Δεν είχα συνηθίσει την εικόνα της. Στο Ιράκ υπάρχει ένα λιμάνι, αλλά είναι εμπορικό. Δεν μπορούσαμε να πηγαίνουμε εκεί. Η Κρήτη με τρελαίνει! Μου αρέσει πολύ! Έχω πάει στη Χερσόνησο, στο Ρέθυμνο, στα Χανιά, στο Μπαλί. Θέλω να πάω και στα Μάλια, που έχω ακούσει ότι είναι πολύ ωραία.

Όταν πρωτοείδα το έργο του Αλέξανδρου Γεωργίου⁶, νόμιζα ότι έδειχνε τον Όλυμπο, όπου κατοικούσαν οι αρχαίοι θεοί. Μετά κατάλαβα ότι ο καλλιτέχνης είχε τραβήξει φωτογραφία ένα πεζοδρόμιο όπως ήταν βρώμικο με σβησμένα αποτσίγαρα και άλλα σκουπίδια πεταμένα. Πάνω σε αυτά έβαλε και τον αρχαίο ναό, τον Παρθενώνα. Είναι μια πολύ δυνατή εικόνα! Ο Ναός είναι κάτι που το γνωρίζει όλος ο κόσμος. Είναι ένα πολιτιστικό μνημείο της ελληνικής αρχαιότητας και το αντιπαραβάλλει με τα σκουπίδια, τα αποτσίγαρα και τη χρήση ουσιών. Είναι πολύ στενάχωρο!

Γνωρίζω ότι η Αθηνά είναι η θεά της σοφίας. Μου αρέσει πολύ η μυθολογία. Ξέρω την ιστορία του βασιλιά Γκιλγκαμές, που ζούσε στην περιοχή του σημερινού Ιράκ, τη βαβυλωνιακή μυθολογία αλλά έχω μάθει αρκετά και για την ελληνική μυθολογία, κυρίως μέσα από ένα βιντεοπαιχνίδι που παίζω, το «God of War».

Εμείς σήμερα δεν έχουμε πάρει τίποτα από τον αρχαίο πολιτισμό. Υπήρξε κάτι πολύ μεγάλο, όπως η Αρχαία Ελλάδα, η Βαβυλωνία, η Συρία και άλλες χώρες που έχουν τον δικό τους σπουδαίο αρχαίο πολιτισμό, αλλά μοιάζει σαν να μη διδαχτήκαμε κάτι από όλο αυτό. Ενώ βλέπεις την Αμερική που έχει ιστορία μόλις τετρακοσίων χρόνων και έχει προοδεύσει πολύ. Η Reem δεν συμφωνεί με την άποψή μου, αλλά είναι πολύ ωραίο που κάνουμε διάλογο και εκφράζουμε διαφορετικές απόψεις.

Στη σημερινή Αθήνα μπορεί να υπάρχει φτώχια, αλλά τουλάχιστον υπάρχει ελευθερία. Κάθε άνθρωπος μπορεί να πιστεύει σε όποια θρησκεία θέλει. Το ίδιο συνέβαινε παλιότερα και στο Ιράκ, που βρίσκεται σε μια περιοχή όπου δημιουργήθηκαν μεγάλοι πολιτισμοί, αναπτύχθηκαν τα μαθηματικά, η φιλοσοφία και υπήρχε ανεξιθρησκία. Τώρα όμως γίνονται διαμάχες για τη θρησκεία και έχει χαθεί κάθε ελευθερία. Για παράδειγμα, στην πατρίδα μου δεν είναι αποδεκτό να φοράω σκουλαρίκι, να αφήσω τα μαλλιά μου μακριά ή να κάνω τατουάζ. Δεν μου αρέσει καθόλου αυτό, γιατί θέλω να είμαι ελεύθερος!

Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Υπάρχει πολλή βία στην καθημερινή ζωή, σε τέτοιο βαθμό που σχεδόν την έχουμε συνηθίσει, σαν να είναι κάτι φυσιολογικό. Φανταστείτε, υπάρχουν σε πολλά σημεία ελεύθεροι σκοπευτές που μπορούν να σε σημαδέψουν και να σε σκοτώσουν. Μια μέρα, μόλις είχα περάσει από ένα τέτοιο σημείο, συνειδητοποίησα ότι μου είχε πέσει κάτι από την τσέπη. Δεν δίστασα να περάσω ξανά από το σημείο που βρισκόταν ο σκοπευτής, με κίνδυνο της ζωής μου, για να το μαζέψω. Τόσο πολύ έχουμε εξοικειωθεί με την ιδέα…

Ένα ακόμα πρόβλημα στο Ιράκ είναι η θέση της γυναίκας. Οι γυναίκες δεν έχουν καμία θέση στην κοινωνία. Ενώ σε άλλες χώρες μιλάμε για ανθρώπινα δικαιώματα, στη δική μου χώρα, όπως και αλλού, οι γυναίκες είναι καταπιεσμένες: για παράδειγμα, στερούνται το δικαίωμα να ντυθούν όπως εκείνες θέλουν, ή η οικογένεια μιας κοπέλας μπορεί να αποφασίσει να την παντρέψει με έναν άντρα με μεγάλη διαφορά ηλικίας, μόνο και μόνο για να λύσουν τα προβλήματά τους. Και βέβαια δεν μπορώ να δεχτώ τη βία κατά των γυναικών, κάτι που έχω δει να συμβαίνει μπροστά στα μάτια μου.

Το καμακωμένο ψάρι στο έργο του Κώστα Τσόκλη⁷ είναι η γυναίκα που δέχεται αυτή την καταπίεση. Επίσης, όπως βλέπω το πορτρέτο της γυναίκας που στέκεται δίπλα στο ψάρι, σκέφτομαι τη στάση των γυναικών που στέκονται απαθείς απέναντι στην καταπίεση ή και την υποστηρίζουν. Βλέπουν τον πόνο άλλων γυναικών χωρίς να κάνουν τίποτα. Ακόμα και στην περίπτωση του βιασμού μιας κοπέλας, η κοινωνία θα υποστηρίξει ότι το φταίξιμο ήταν δικό της. Δεν υπάρχει ενσυναίσθηση.

Ο πολιτισμός ήταν πάντα συνδεδεμένος με τη γυναίκα, γι’ αυτό πρέπει και σήμερα να έχει στην κοινωνία τη θέση που της αξίζει.

Εδώ στο Ηράκλειο έχω φίλους από πολλές διαφορετικές χώρες. Εμείς οι νέοι παίζουμε όλοι μαζί χωρίς κανένα πρόβλημα. Και θέλω να ταξιδέψω παντού στον κόσμο, γι’ αυτό έχω κάνει το δεύτερο τατουάζ, αυτό που δείχνει τον παγκόσμιο χάρτη. Όπως ο Σεβάχ του παραμυθιού, που ξεκίνησε από τη Βαγδάτη, ταξίδεψε πολύ και γνώρισε πολλούς διαφορετικούς πολιτισμούς.

¹ Αναφέρεται στο έργο Το κουτσό, 1974.
² Αναφέρεται στο έργο Σκάλα ΙΙ, 2004.
³ Αναφέρεται στο έργο Μποτάρι, 2005-2017.
⁴ Αναφέρεται στη Reem, 23 ετών, από τη Συρία, η οποία επίσης συμμετείχε στο πρόγραμμα στην Κρήτη.
⁵ Αναφέρεται στον Zacharia, 47 ετών, από τη Συρία, ο οποίος επίσης συμμετείχε στο πρόγραμμα στην Κρήτη.
⁶ Αναφέρεται στο έργο Αθήνα, Παρθενώνας, 2007-2008.
⁷ Αναφέρεται στα έργα του Κώστα Τσόκλη Το καμακωμένο ψάρι, 1985.